110. rocznica zalegalizowania Towarzystwa „Strzelec” w Krakowie

Po rewolucji 1905 roku Józef Piłsudski zweryfikował swoje poglądy na temat metod i środków działań mających przynieść Polsce niepodległość. W roku 1908 podczas spotkania z Kazimierzem Sosnkowskim zrodził się pomysł stworzenia kadrowej organizacji wojskowej, która miała być zaczątkiem ogólnopolskiego ruchu wojskowego i przygotować kadry dla przyszłego powstania przeciwko Rosji. Nowa organizacja miała być niezależna od Polskiej Partii Socjalistycznej.

Tak powstał Związek Walki Czynnej – tajna, polska organizacja wojskowa. Działalność ZWC skupiała się wokół kursów przygotowujących przyszłych polskich oficerów. Program szkolenia był wzorowany na programach szkół oficerskich. Oprócz tradycyjnych wykładów prowadzono też ćwiczenia praktyczne w lokalach i podmiejskich lasach. ZWC była organizacją o charakterze elitarnym, w 1910 roku Związek liczył nieco ponad 200 członków.

Legalne polskie organizacje wojskowe?

7 maja 1909 roku Ministerstwo Obrony Krajowej Austro-Węgier wydało reskrypt o popieraniu strzelectwa dobrowolnego. Akt ten miał na celu przygotowanie szerokich warstw społeczeństwa do przyszłej wojny, której groźba wybuchu była coraz realniejsza. Akt ten dał Piłsudskiemu nowe możliwości, poprzez powołanie legalnej polskiej organizacji wojskowej.

Wiosną 1910 roku we Lwowie utworzona została legalna organizacja sportowa o charakterze paramilitarnym o nazwie „Związek Strzelecki”. Zgodnie z planem Józefa Piłsudskiego nowa organizacja miała stanowić zaplecze dla bardziej elitarnego i nielegalnego Związku Walki Czynnej. Sam Józef Piłsudski nie chciał początkowo promować Związku własnym nazwiskiem. Uważał, że na czele organizacji powinni stanąć znani galicyjscy społecznicy i działacze polityczni. Wobec tego na czele Związku Strzeleckiego stanął Władysław Sikorski, później zastąpił go Bronisław Laskownicki.

Pod koniec 1910 roku, w Krakowie powstała kolejna organizacja – Towarzystwo Sportowo-Gimnastyczne „Strzelec”. Władze austriackie zalegalizowały organizację 1 grudnia 1910 roku. Oficjalnym jej założycielem był Eugeniusz Kernik, ale już od następnego roku na czele „Strzelca” stanął Włodzimierz Tetmajer.

Działalność organizacji strzeleckich miała dwa główne cele. Pierwszym z nich było przygotowanie kadr dla przyszłej narodowej siły zbrojnej, zaś drugim popularyzowanie w społeczeństwie polskim idei walki zbrojnej z Rosją, która miała przynieść Polsce niepodległość. Od początku próbowano zjednoczyć obie organizację w jeden duży związek, jednakże władze austro-węgierskie skutecznie blokowały tą inicjatywę, obawiając się, powstania w ten sposób scentralizowanej, silnej organizacji nie podlegającej kontroli Wiednia. Mimo to Piłsudski, dążąc cały czas do zespolenia organizacji strzeleckich, doprowadził do używania wobec nich określenia „Związki Strzeleckie”. Zjednoczenia udało się dokonać w czerwcu 1912 roku. Stanowisko Komendanta Głównego, objął Józef Piłsudski, zaś szefem sztabu Komendy Głównej został Kazimierz Sosnkowski.

Ćwiczenia Strzelców w Zakopanem, 1913 r.

W przededniu wybuchu I wojny światowej Związek Strzelecki liczył 6449 przeszkolonych strzelców, z czego 6382 w okręgu krakowskim, 1274 – we lwowskim, 1166 – w rzeszowskim oraz 362 – w zagranicznym. Nie jest to jednak liczba pełna, ponieważ Związek Strzelecki posiadał także struktury niejawne na terenie zaborów rosyjskiego i pruskiego.


Zdjęcia ©Źródło: commons.wikimedia.org autor: NN, licencja: [PD]

Total
1
Shares
Powiązane wpisy