3 maja 1791 roku, Sejm Czteroletni (1788-1792) uchwalił ustawę rządową regulującą ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów, potocznie nazywaną Konstytucją 3 maja. Była to druga konstytucja w nowożytnej Europie (po konstytucji korsykańskiej) i trzecia na świecie (po amerykańskiej). Wyprzedziła m.in. konstytucję francuską. Konstytucja 3 maja wprowadzała m.in. trójpodział władzy, monarchię dziedziczną, opiekę prawną nad chłopami i mieszczaństwem oraz znosiła liberum veto. Konstytucja obowiązywała tylko rok, została obalona przez armię rosyjską wraz z konfederacją targowicką w wyniku przegranej wojny polsko-rosyjskiej.
Podczas rozbiorów pamięć o jednej z pierwszych na świecie konstytucji narodowej pomagała podtrzymywać polskie dążenia do niepodległości. Celebrowanie rocznicy jej uchwalenia było zakazane przez zaborców. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, uchwałą Sejmu z 29 kwietnia 1919 roku uchwalono Święto Narodowe 3 maja. W okresie PRL zabroniono jego obchodzenia. Święto przywrócono w III RP, ustawą z 6 kwietnia 1990 roku.
Grafika: Obraz „Konstytucja 3 Maja 1791 roku” (1891; olej na płótnie). ©Źródło: Wikimedia, lic.: [PD]
